Delia's Gone - deel 2

Kerstavond van het jaar 1900

De Yamacraw buurt van Savannah, Georgia stond bekend als "arm, zwart en gewelddadig". Die avond werd er Kerstmis gevierd in het huis van Willie West. Er was veel volk. Iemand speelde op het orgel. Er werd gelachen en gezongen. De drank verhoogde de feestvreugde.

Een van de gasten was het buurmeisje, Delia Green. Ze was pas veertien en werkte voor West als poetsvrouw. Haar vriendje, Cooney was er ook. Eigenlijk heette hij Moses Houston. Hij was vijftien.
De kinderen hadden al eerder die avond ruzie gemaakt.
Omstreeks kwart na elf was het weer prijs. Cooney had het meisje geplaagd door te zeggen dat ze zijn vrouw was. Hij had lopen opscheppen over hun seksuele activiteiten.
Cooney: "Mijn vrouwtje is boos op mij, vanavond. Ze luistert niet. Ze praat niet met me. (Tot Delia:) "Je weet niet hoeveel ik van je hou."
Delia: "Jij hoerenjong. Je gaat al vier maanden met me. Je weet dat ik een dame ben."
Cooney: "Dat is een leugen. Je weet dat ik je al zo dikwijls heb gehad als ik vingers en tenen heb."
Delia: "Jij liegt!"
Op dat moment greep Willie West in. Hij driegde ermee de jongen buiten te zetten als hij zich niet gedroeg.
Boos liep Cooney zelf naar de deur, maar dan scheen hij zich te bedenken. Opeens nam hij een revolver en schoot. Het meisje werd getroffen in de maag en zakte bloedend in elkaar.
Verschrikt door wat hij zelf had aangericht rende de jongen de deur uit. Enkele andere gasten renden hem achterna en brachten hem terug binnen.
Het zwaar gewonde meisje werd naar het huis van haar moeder gebracht, waar ze op Kerstdag, om 4 uur in de ochtend overleed. Ze werd begraven in een naamloos graf op het kerkhof van Laurel Grove South in Savannah.



Cool in de rechtszaak

In maart 1901 moest Moses Houston zich verantwoorden voor de rechtbank.

De plaatselijke pers volgde de zittingen op de voet. Vanaf het begin beklemtonen ze hoe kalm, cool, beslist en beleefd Cooney was. De jongen verscheen in de rechtbank, gekleed in een korte broek - "mijn lange broek is in de was".
Een krant meldt dat hij "meer dan gemiddeld intelligent lijkt voor een neger".

Hij hield vol dat het om een ongeluk ging.
Hij vertelde hoe hij omstreeks 7 uur die avond naar het huis van meneer West was gegaan. Hij was op zoek naar Delia, maar die was er niet. Meneer West vroeg Cooney dan om een pistol op te gaan halen dat hij had binnen gebracht om te worden hersteld.
Toen Cooney terug kwam legde hij het pistool onder een doekje op tafel.
Hij werd opnieuw om een boodschap gestuurd. Deze keer moest hij bier en whiskey bij halen. Bij zijn terugkeer begon hij te spelen met een andere jongen. "...die pakte het pistol en we waren er om aan het vechten. Ik kreeg het te pakken. Het pistool ging af en Delia werd getroffen."
Deze versie werd bevestigd door ene Willie Mills.
Maar drie andere getuigen haalden het verhaal onderuit. Mills was zelfs al weg toen het schot viel. Alle drie bevestigden dat de beschuldigde woest werd nadat Delia hem had uitgescholden voor "a son of a bitch."

Raiford Falligant, de blanke advocaat van de beschuldigde wees op de jeugdige leeftijd van de jongen. Hij beklemtoonde ook dat het huis een slechte reputatie had en dat iedereen gedronken had.

De jury verklaarde hem schuldig. Maar beval tegelijk aan rekening te houden met zijn jonge leeftijd. Hierdoor ontsnapte Houston aan de doodstraf en kwam hij er van af met een veroordeling tot levenslange dwangarbeid.
Terwijl zijn moeder, "een oude zwarte, maar respectabele uitziende vrouw" in elkaar zakte bij het aanhoren van het verdict, bleef de jongen kalm en antwoordde - waarschijnlijk op aanraden van zijn advocaat: "Thank you, sir."

Wanneer men hem achteraf vroeg wat hij er van vond, zei hij dat hij "er niet blij mee was maar dat hij het zou moeten verdragen."

De volgende dag melden de kranten uitgebreid dat de jongen geen spijt betoonde. Erger nog, ze laten het voorkomen dat de jongen eerder triomfantelijk het vonnis had aanhoord en de blanke rechter had bespot.


Geboorte van een traditional

Al snel werden de gebeurtenissen verwerkt in een lied, dat lokaal de ronde deed. Is het uit woede om zo een zware straf voor een kind? Of misschien is het puur uit cynisme omwille van de verslaggeving in de kranten dat men een parodie maakt van de gebeurtenissen.

In de song wordt nergens vermeld dat het eigenlijk om twee kinderen gaat en ook het feit dat het kleurlingen waren wordt verzwegen. Integendeel zelfs: omdat de naam Cooney in die richting zou wijzen krijgt de moordenaar een nieuwe naam: nu eens heet hij Curtis of Curly, dan weer is het Kenny of Tony.

De klemtoon komt helemaal te liggen op de stoere, koele houding van de moordenaar.
Om het helemaal duidelijk te maken wordt aan het einde nog wat nieuws toegevoegd. Wanneer de rechter Curly (of Tony,…) een straf van 99 jaar oplegt, reageert hij laconiek: "99? Mijn jongere broer heeft 999 jaar gekregen."

De naam het onschuldige slachtoffer daarentegen wordt besmeurd: Delia wordt bestempeld als rounder (gokker bij het dobbelen). Verongelijkt merkt de dader op: "You loved all them rounders, never did love me."
De ondertoon is: iemand met zo een losbandig leven verdient geen respect. Zij heeft het zelf gezocht.

Uiteindelijk, zo meldt de zanger nog, zijn er nu twee levens verwoest: "Curtis in the jailhouse, drinking from an old tin cup". Wat heeft het voor zin? Daardoor komt zij toch niet terug, want "Delia's in the graveyard, she ain't gettin' up."



Een van de allereerste bluesnummers

In een interview vertelde Reverend Gary Davies ooit dat dit nummer de eerste bluessong was die hij ooit hoorde. "[De bluesvorm] brak door in 1910. Ik heb geen idee waar die opeens vandaan kwam. Ik hoorde hem voor het eerst toen er iemand in mijn straat wat op een gitaar zat te tokkelen. Dat was de eerste die ik, wat ze noemen "the blues", hoorde spelen.
Toen ik gitaar begon te spelen bestond er niet eens iets dat "blues" werd genoemd. Ze speelden andere songs. De blues begon toen pas te ontstaan.
Op de vraag wie de eerste bluesspeler was die hij hoorde, antwoordde de blinde zanger: "Een kerel die Porter Irving heette. Hij speelde dat nummer over Delia. Hij werd geboren in South Carolina, waar ik ook vandaan kom."

Delia, Delia how could it be?
Wanted everyone,
But you never had time for me
All the friends I ever had are gone.

Dat situeert het ontstaan van de tekst in het eerste decennium van de vorige eeuw.

De bladmuziek van ' One more Rounder Gone' wordt voor het eerst gepubliceerd in 1911.

Die titel verwijst naar een van de vele varianten voor het "refrein". Een echt refrein is er niet, maar de laatste regel van elke strofe komt telkens terug.
Opvallen is het groot aantal varianten voor die laatste regel: "One more rounder gone", "All I done had done gone", "Poor gal, she gone", "She's dead, she's dead and gone" of "All the friends I ever had are gone".

De vaudeville artiest Reese du Pree bracht deze titel in februari 1924 voor het eerst op het OKEH label, als b-kant van 'Norfolk Blues'. Du Pree is een van de mannen die aanspraak maakt op de titel van eerste bluesman. Daarvoor wordt verwezen naar zijn eerste 78-toerenplaat 'Long Ago Blues', uit november 1923. Daarop is overigens geen gitaar te horen maar begeleiding van een piano.
De versie van du Pree is in 1996 verschenen op de cd Male Blues Of The Twenties. Volume 1.

M. L. Hamlin publiceert de bladmuziek van 'Delia's Gone' in 1924. Hij heeft de song in Durham, North Carolina genoteerd. Een andere uitgever, N. I. White volgt een jaar later. Hij meldt dat hij de song heeft opgeschreven "volgens de herinnering van Goodell uit Spartanburg, South Carolina. Die leerde het van een oude neger die hij één dollar betaalde om hem te leren gitaarspelen." Dat zou zijn gebeurd tussen 1900 en 1904.

Newman L. White meldt in 1928, in American Negro Folk Songs: "Merk op dat in alle "Delie" songs - die nauw verwant zijn aan 'Frankie and Albert', misschien zelfs stamen van de dezelfde bron - de situatie omgekeerd is: de vrouw wordt neergeschoten door de man in plaats van andersom."



Twee keer Blind Willie McTell

Lead Belly neemt een versie op in de jaren dertig, gevolgd door Blind Willie McTell in 1940. Heet het dan nog 'Little Delia', negen jaar later zet hij de song opnieuw op band, voor de plaat Atlanta 12 String, op Atlantic Records.
Deze keer heet de song 'Delia's Gone'.

Ook McTell situeert beide hoofdrolspelers in een milieu van gokkers en dobbelaars. Dat maakt het allemaal minder erg: "She's one more rounder gone."
Niemand behoudt enige waardigheid: Delia's ouders vinden haar dood minder erg dan het feit dat ze niet thuis is gestorven. En Delia zelf is van geen belang. Ze is slechts de aanleiding waardoor het hof de schaamteloze moordenaar kan straffen.

Hij is ook de eerste die een reden opgeeft voor de moord:

Delia, Delia how can it be?
Say you love them rounders
And you don't love me.
She's all I got is gone.

McTell legt niet de nadruk op het verhaal, maar breekt de song op in vele korte fragmenten, die heen en weer schieten in de chronologie. En ieder even wat aandacht geven. Maar Kenny steelt natuurlijk weer de show:

Kenny said to judge, "What's the fuss about?
Just that no good woman trying to put me out"



Naar de Caribische eilanden

Op de een of andere manier raakt de song onder de naam 'Delia's Gone' populair op de Bahama's.

Daar duikt voor het eerst een regel op, waarmee elke strofe wordt beëindigd: "Delia's gone, one more round, Delia's gone". Waarschijnlijk was het slangwoord "rounder" (gokker) - uit de regel "One more rounder gone" - daar niet gekend.

De mento banjospeler Blake Alphonso Higgs zet de song in 1952 op plaat. Onder de naam Blind Blake is hij jarenlang leider van het huisorkest in het Royal Victoria Hotel in Nassau. Amerikaanse toeristen willen wel eens een van zijn platen mee naar huis nemen. Rum & Coconut Water bijvoorbeeld, met daarop songs als 'Sloop John B' en 'Delia's Gone".
Zo maakt de song terug de oversteek naar het Amerikaanse vasteland.

Net op tijd voor de Calypso-rage die begin jaren vijftig doorbreekt.
Josh White, Pete Seeger en Harry Belafonte, transformeren 'Delia's Gone' terug in een Amerikaanse ballade, zei het met een Caribische ondertoon.

Later volgen nog country en rockversies, onder andere van Bud & Travis en Waylon Jennings".


Johnny Cash

Na een optreden in Santa Fe, op 27 februari 1993, was Rick Rubin de zanger gaan opzoeken in zijn kleedkamer. Rubin is een grote bebaarde kerel, eigenaar van het platenlabel Def American Records, dat uitsluitend rap en heavy metalbands een platform gaf. Hij stelde de countrylegende voor om samen een plaat te maken. Maar helemaal anders dan de platen die Cash de afgelopen twintig jaar maakte. Terug naar de essentie: puur en kaal. Alleen een zanger met zijn gitaar. Dat zou hem terug kunnen laten aansluiting vinden bij een jong publiek.
Cash geloofde er niet in, maar besloot de producer toch een kans te geven.

De nu legendarische "Living Room Sessions" vonden plaats tussen 17 en 20 mei 1993 - een paar vrije dagen in het drukke tourschema van de 61 jarige man. De opnamen waren oorspronkelijk alleen maar bedoeld als demosessies. Naast nieuwe versies van songs uit Cash zijn rijke repertoire, kwam Rubin aanzetten met hedendaagse songs van mensen als Tom Waits en Glenn Danzig.
"Ik koos songs die ik goed vind," verklaarde Cash. "Vele daarvan zijn zwaar op de hand en vele ook zeer donker. Er valt niet veel te lachen. "Misschien vloeit er wat meer bloed op de deze cd dan op het gemiddelde folk of country album." Het thema van de cd "is kind of sin and redemption," lichtte hij nog toe.

Een van de songs, die Cash aandroeg is 'Delia's Gone'. "Ik zing het vaak tijdens concerten - fans vragen er altijd om. Dus dacht ik: ik neem een nieuwe versie op en probeer het uit voor een nieuw publiek."

Hij zette het nummer in 1962 op zijn dertiende langspeelplaat The Sound of Johnny Cash. De song werd toen toegeschreven aan de mysterieuze figuren Karl Silbersdorf en Dick Toops. Van geen van hen is verder nog ooit iets opgedoken.

Voor de gelegenheid heeft Cash de tekst aangepast: "Ik schreef een nieuwe tekst voor de traditional, omdat ik de oude tekst vergeten was."

Zoals vroeger ook al het geval was, brengt hij het verhaal alsof het hemzelf is overkomen. Hij is een naamloze, berekende moordenaar die, de "low-down, triflin'" Delia na gereisd is naar Memphis. Zodra hij haar heeft gevonden bind hij haar op een stoel en schiet haar genadeloos neer.

First time I shot her, I shot her in the side
Hard to watch her suffer, but with the second shot she died

De luisteraar komt niets te weten over het motief voor de moord.
Zijn geweten begint pas te knagen als hij in de cel belandt, belaagd door het spookbeeld van Delia.

But jailer, oh jailer, jailer I can't sleep
'Cuz all around my bedside I hear the patter of Delia's feet

Maar dat duurt maar even, want in de laatste strofe raadt hij de luisteraar aan zich niet te laten doen:

So if your woman's devilish, you can let her run
Or you can bring her down and do her like Delia got done

Ze heeft er tenslotte om gevraagd.

Ondanks het weinig opgewekte thema werd 'Delia' Gone' in april 1994 naar voor geschoven als de eerste single en openingsnummer van is de come-back cd American Recordings.
Anton Corbijn nam er een video voor op. Kate Moss lijkt niet erg op een zwart, veertien jarig meisje. Maar dat hindert niet. De clip sloeg aan bij de MTV-generatie.
Toch haalde de single de hitlijsten niet. Niet alleen omdat de song niet werd gedraaid op de Amerikaanse radio, maar vooral omdat de distributie van het Def American label nog niet op punt stond.
Dat kwam allemaal in orde, zodar Sony de zaak in handen nam.

Terzijde: ook de trage versie van 'I'm Free from the Chain Gang Now', waarmee de laatste American cd A Hundred Highways afsluit is een remake van diezelfde LP uit 1962. Waarmee de cirkel rond is.



Bob Dylan - "All the friends I ever had are gone"

Mogelijk haalde Rubin zijn inspiratie voor de terugkeer van Cash bij Bob Dylan's eerste akoestische rootsplaat. Good As I Been To You was uitgekomen in november 1992 - enkele weken voor zijn bezoek aan de man in black.
Op die plaat horen we ook enkel Dylan zelf: zijn stem en akoestische gitaar.

Voor de opvolger, opgenomen in de zomer van 1993, neemt de man uit Duluth, ook een nieuwe versie op van de oude traditional. Ook hij had het nummer aan het begin van de jaren zestig voor het eerst gebracht. Helemaal aan het begin van zijn carrière, stond het nummer op zijn repertoire tijdens optredens in het Dinkytown folk circuit in Minneapolis.

En ook Dylan neemt niet zomaar klakkeloos een bestaande versie over (al heeft hij wel heel goed geluisterd naar de versie van Stefan Grossman op Aunt Molly's Murray Farm uit 1969). Hij heeft zijn interpretatie zowel gemodelleerd op de versie van Blind Willie McTell als op die van Reverend Gary Davies.

In zijn cryptische hoesnota's licht hij toe:
"DELIA is een triest verhaal - twee of meer versies versmeed tot een. de song laat niets in het midden, komt de bocht om gevlogen, lijkt over misplaatste loyaliteit te gaan.
Delia zelf, niet bepaald koningin Gertrude, Elizabeth 1 of zelfs Evita Peron, rijdt niet op een Harley Davidson over de snelweg door de woestijn, heeft geen nieuw bloed nodig & zou nooit zomaar gaan winkelen.
De kerel in de rechtbank klinkt als een pooier in primaire kleuren. Hij heeft geen interesse in moskees op een tempelberg, het laatste oordeel of wereldoorlog 111, stopt zijn hoofd niet tussen zijn knieën & weent niet & draagt geen punthoed. Hij verontschuldigt zich niet & is gedoemd om te worden vergeten.
Heeft deze song rechtschapenheid? Reken maar. Tolerantie van het onaanvaardbare lijdt tot de laatste opkuis.
de zanger praat niet met zijn kop vol drank."

In zijn versie veranderd hij het perspectief van de verteller. Waar bij anderen het thema eerder hard of gevoelloos wordt neergezet, slaagt hij er in een toon te vinden die wijst op verlangen en een pijnlijk verlies. Hoewel de moord gepleegd wordt door ene Curtis, blijft de zanger helemaal alleen achter. "All the friends I ever had are gone."

Alles in zijn versie is gericht op het overbrengen van die boodschap: de melodie, de gehavende stem, het steeds weer herhalen van het refrein over verloren vrienden en tenslotte het omkeren van de laatste twee regels, waar hij eerst verteld dat Delia niet van hem hield, om dan toch nog te klagen dat ze geen tijd had voor hem.

Hoewel Dylan zijn songs een paar maanden later op band zette dan Cash, lag zijn versie een half jaar eerder in de winkel. World Gone Wrong verscheen in oktober 1993.



Wyclef Jean

Op 7 april 1999 stond Johnny Cash voor het eerst terug op de scène, na zijn zware ziekte. De American Record platen hebben hem helemaal terug aan de top gebracht. Hij heeft letterlijk zijn opgestoken middelvinger getoond aan het Nashville establishment dat hem had afgeschreven.

Zijn terugkeer kan dan ook in stijl worden gevierd met een grootste show, waaraan onder andere Bruce Springsteen en U2 meedoen. Dave Matthews is er ook, Willie Nelson en natuurlijk Emmylou Harris. Bob Dylan stuurt een speciaal opgenomen video.

Maar de verassing van de avond is rapper Wyclef Jean.
"Rick Rubin belde me," legde Jean uit. "Hij weet dat ik een brede smaak heb. Ik luister naar hip-hop maar ook naar country, klassiek, maakt niet uit. Toen ik - eventjes maar - op de universiteit zat leerde ik [de muziek van] Johnny Cash kenne. Zijn stijl sprak me: de man in het zwart, weet je wel… dat rebelse. Zijn teksten en manier van vertellen zijn eigenlijk net hetzelfde als bij rap music. Hij sloot geen compromissen in zijn teksten."

Die avond bracht Wyclef Jean een rapversie van 'Delia's Gone'. Voor de gelegenheid getooid met een Stetson.





Met dank aan…

John Garst, een professor aan de Universiteit van Georgia,die in 2000 de ware toedracht onthulde van dit verhaal. Hij ging op onderzoek, op basis van een brief uit 1928. Daarin melde de folklorist Robert Winslow Gordon aan de Library of Congress dat de oorsprong van het "Cooney Killed Delia" verhaal terug ging op waar gebeurde feiten in de zwarte buurt van Savannah, Georgia. Gordon melde dat hij krantenartikels gevonden had en ook dat hij had gesproken met de moeder van het meisje en de politieagent die de moordenaar had opgepakt. Hij had, zo schreef hij, 28 verschillende versies van het nummer terug gevonden en vijftig bladzijden van de rechtszaak gekopieerd.
Gordon's bevindingen werden echter nooit gepubliceerd en de papieren raakten verloren.

Garst heeft dan de microfilms onderzocht van Savannah Morning News en de Savannah Evening Press. Daarin vond hij de melding van de moord en de verslagen van de rechtszaak.